kwiecień 2017

Jak wybrać oczyszczacz powietrza do domu?

Większość osób nie zdaje sobie sprawy z tego jak wielki wpływ na nasze życie ma czyste powietrze. Nie znamy jego składu i nie potrafimy określić jakie znaczenie mają dla zdrowia poszczególne składniki w nim zawieszone.

W obrębie domu powietrze mogą zanieczyszczać różne nieprzyjemne zapachy (np. dym papierosowy), pyłki roślinne, sierść zwierząt, mikroorganizmy, kurz, roztocza, substancje chemiczne czy zarodniki pleśni i grzybów oraz alergeny. To wszystko ma wpływ na zdrowie mieszkańców. Sprawia, że czują się zmęczeni, boli ich głowa, męczy suchy kaszel i łzawią oczy.

Dzieje się tak ponieważ zanieczyszczenia z powietrza przedostają się do dróg oddechowych i podrażniają je. Już 12 milionów Polaków cierpi z powodu alergii oraz astmy. Odsetek alergików wśród dzieci rośnie w dramatycznym tempie. Ponadto bakterie i wirusy, wnikające z każdym oddechem do organizmu, wywołują choroby mniej lub bardziej groźne.

Powietrze, którym oddychamy dalekie jest od ideału, czego świadomi są producenci urządzeń. Od kilku lat na rynku można zaobserwować prawdziwe boom na tzw. oczyszczacze. Dzięki nim znacząco poprawiają się parametry jakościowe powietrza, usuwając przy tym zanieczyszczenia, alergeny oraz zarazki.

Jak to działa? – czyli rodzaje oczyszczaczy.

Praca urządzenia polega na zasysaniu powietrza, które zostaje oczyszczone wewnątrz, a następnie wydmuchaniu czystego tlenu. Oczyszczacze pod względem technologii jaką wykorzystują można podzielić na:

1. Pasywne (filtrujące):

Przeważająca część produkowanych oczyszczaczy powietrza, do usuwania zanieczyszczeń, używa mechanizmów filtrujących, przez które przepuszczane jest powietrze. Urządzenia tego typu można podzielić ze względu na rodzaj zastosowanego filtra:

• Filtr HEPA (wysokosprawny filtr powietrza) – Rodzaj filtra zaporowego, który zatrzymuje większość stałych zanieczyszczeń, większych niż 0,3 mikrometra.  Trzeba je często wymieniać, ponieważ szybko się zatykają, co wpływa na podniesienie kosztów eksploatacji w stosunku do ceny urządzenia.
• Filtr węglowy – Pochłania nieprzyjemne zapachy, lotne związki chemiczne, dym papierosowy. Wymaga wymiany, co 6 – 12 miesięcy.
• Filtry elektrostatyczne – Składają się z dwóch części: 1. Jonizatora, który ładuje dodatnio zanieczyszczenia zawarte w powietrzu. 2. Naładowanej ujemnie siatki lub włókninowego filtra, który przyciąga te zanieczyszczenia. Trzeba je wymieniać raz na kilkanaście miesięcy. Należy je także czyścić odkurzaczem lub płukać pod bieżącą wodą.
• Filtry fotokatalityczne – W filtrach tego typu zachodzą procesy chemiczne przy udziale światła. W ich wyniku powstają silne utleniacze, które rozkładają zanieczyszczenia.
• Filtry wodne – Zanieczyszczenia przepływają przez mgłę wodną, wytworzoną we wnętrzu filtra. Tam są wytrącane i spływają do zbiornika w dolnej części oczyszczacza. Wadą tego rozwiązania jest to, że w wodzie rozwijają  się zanieczyszczenia mikrobiologiczne.

W oczyszczaczach pasywnych, w celu zwiększeniu efektywności oczyszczania, stosuję się zazwyczaj kilka rodzajów filtrów (przeważnie trzy) w jednym urządzeniu: filtr wstępny (zatrzymuje duże cząstki, np. sierści, kurzu); filtr główny (zatrzymuje większość zanieczyszczeń, w tym alergizujące pyłki, roztocza, zarodniki pleśni i grzybów); filtr przeciwzapachowy.

1. Aktywne (uzdatniacze):

Istnieją również innowacyjne urządzenia uzdatniające powietrze, bazujące na aktywnej technologii RCI (promieniowej jonizacji katalitycznej). Jej zastosowanie umożliwia samooczyszczanie się powietrza ze szkodliwych cząsteczek, mikroorganizmów i nieprzyjemnych zapachów w sposób naturalny, bez użycia filtrów.

Po uruchomieniu, w matrycy urządzenia, wyzwalany jest proces produkcji dobroczynnych jonów ponadtlenkowych i wodorotlenków, którymi nasyca się powietrze w pomieszczeniu. Dzięki nim szkodliwe cząsteczki – alergeny, zarodniki pleśni, drobiny kurzu i mikroorganizmy (bakterie, wirusy, grzyby) są neutralizowane i usuwane. W tego typu urządzeniach stosuje się ponadto technologię pomocnicze: jonizację, wytrącającą zanieczyszczenia z powietrza oraz molekularną aktywację tlenu, która naturalizuje nieprzyjemne zapachy.

Czym kierować się przy wyborze – cechy dobrego oczyszczacza:

• Wydajność

To pierwsza rzecz, na którą powinniśmy zwrócić uwagę. Wbrew powszechnemu poglądowi nie chodzi tutaj o powierzchnie, liczoną w metrach kwadratowych, lecz o kubaturę pomieszczenia podaną w metrach sześciennych (kubikach). W przypadku oczyszczaczy pasywnych określona przez producenta ilość powietrza, jaką jest w stanie przefiltrować urządzenie w ciągu godziny, determinuje jego skuteczność. W oczyszczaczach aktywnych, które uwalniają do powietrza oczyszczające cząstki, wskaźnik metrów sześciennych informuje, jaki obszar zostanie objęty ich działaniem po godzinie pracy urządzenia. Dzięki takiemu rozwiązaniu, aktywne uzdatniacze osiągają większą wydajność niż oczyszczacze filtrujące.

• Generowany poziom hałasu

Zanim zakupimy oczyszczacz, sprawdźmy u producenta, jak mocno będzie on hałasować. Wbrew pozorom jest to ważny parametr, który może zadecydować, o tym czy zakupimy dane urządzenie, ponieważ pracujący oczyszczacz będzie nam towarzyszył także podczas snu. W oczyszczaczach pasywnych powietrze wtłaczane jest do urządzenia i przechodzi przez systemy filtrów, dlatego mogą one działać naprawdę głośno (niektóre modele nawet na poziomie 70 dB). Najbardziej głośnie są oczyszczacze zaopatrzone w filtry zaporowe (HEPA, węglowe), cichsze są filtry elektrostatyczne, ale im więcej filtrów w urządzeniu, tym większa głośność. W oczyszczaczach aktywnych nie ma filtrów, hałas generuję jedynie wentylator, więc urządzenie działa niemalże bezszelestnie.

• Cena i koszty eksploatacji

Wydajne i skuteczne urządzenia to najczęściej spory wydatek. Niska cena, w przypadku oczyszczaczy, oznacza małą wydajność, niską jakość produktu i wysokie koszty eksploatacji. Można oczywiście zaryzykować i kupić tańszy oczyszczacz (nawet za 500 zł) i dopłacać do zakupu podczas eksploatacji. W pozornie niedrogich modelach, dużo będą nas kosztować, bowiem filtry, które szybko się zapychają i trzeba je dokupywać nawet, co 3 miesiące (najmniej żywotne są filtry HEPA, a ceny tych filtrów wahają się od 50 do 300 zł). Warto, więc obliczyć sobie z góry ile pieniędzy wydamy, np. w ciągu roku na dany oczyszczacz, biorąc pod uwagę ceny potrzebnych filtrów, odkamieniaczy, bioabsorberów lub innych akcesoriów.

• Waga i wygląd

W sytuacji kiedy oczyszczacz stanowi element wyposażenia domu, to jego design może mieć znaczenie. Nieduży i stylowy oczyszczacz dobrze wkomponuje się w przestrzeń, duży i nieforemny może tę przestrzeń oszpecić. Warto pamiętać, że oczyszczacze, z wyjątkiem niewielkich oczyszczaczy aktywnych, są urządzeniami sporej kubatury, o wysokości do 70 cm i 11 kg wadze.

• Użyta technologia

Decyduje ona o skuteczności urządzenia i komforcie użytkowania. Producenci oczyszczaczy filtrujących wkładają do jednego urządzenia nawet pięć rodzajów filtrów (każdy z nich specjalizuje się w zatrzymywaniu innego rodzaju zanieczyszczeń). Podnosi to wydajność oczyszczania i nierzadko zwiększa hałas i rozmiary oczyszczacza. Filtry trzeba też czyścić lub wymieniać, co zmusza użytkownika do rozkręcania urządzenia i składania potem skomplikowanych mechanizmów.  Zastosowanie technologii RCI umożliwia oczyszczanie powietrza, na tym samym poziomie skuteczności, ale bez niedogodności, które towarzyszą używaniu oczyszczaczy pasywnych.

• Atesty i Certyfikaty

Rzetelne marki dokumentują skuteczność swoich produktów. W ich przypadku nie powinno być problemów z uzyskaniem informacji o atestach czy wynikach przeprowadzonych badań na konkretnych patogenach. Jeżeli natomiast, producent urządzenia, którym jesteśmy zainteresowani, nie potrafi nam udowodnić, jakie zanieczyszczenia eliminuje nie warto ryzykować zakupu. Deklarowana przez producenta, wysoka skuteczność, może nie odzwierciedlać prawdziwych możliwości urządzenia.

Jaki wpływ na pracowników ma wysoka jakość powietrza?

Większość swojego życia spędzamy w zamkniętych pomieszczeniach. Pracownicy biurowi przebywają w nich najczęściej ponad połowę doby. Odpowiedni mikroklimat (czynniki termalne, wilgotność i jakość powietrza) w tych miejscach wpływa na zdrowie, samopoczucie oraz na komfort i efektywność pracy.

Odpowiednia wentylacja w budynku

Nowe biura wyposażone są w systemy wentylacyjne i klimatyzacyjne. Niekiedy jednak nie ma możliwości otwierania okien, co powoduje niedostateczną cyrkulację powietrza w pomieszczeniu. Zbyt wolna wymiana powietrza oznacza duże stężenie zarodków grzybów i pleśni, kurzu, dymu, pyłków oraz bakterii i wirusów, co może wywołać przeróżne choroby, chociażby objawy alergii czy przeziębienie. W niedostatecznie wentylowanym pomieszczeniu gromadzi się sporo wilgoci – a to może skutkować pojawieniem się grzybów oraz pleśni na ścianach i suficie a także przemarzaniem ścian i stropów[1]. Skutkiem złego wietrzenia może być także uszkodzenie elementów drewnianych – widoczne dopiero po kilku latach.

Zdarza się również, że administracja budynków nie dba dostatecznie o czystość systemów wentylacyjnych (wiąże się to z kosztami wymiany filtrów i czyszczenia kanałów). Zdarza się również wyłączanie wentylacji mechanicznej w godzinach nocnych w celu obniżenia kosztów eksploatacji. Powoduje to rozwój toksycznych zanieczyszczeń, które dostają się do biura.

Jak ważna jest wilgotność powietrza w biurze?

Poziom wilgotności w pomieszczeniu powinien zawierać się w przedziale 40-60%. Efektem za małej wilgotności (klimatyzacja i wentylacja mechaniczna mogą spowodować jej spadek o 10%) są np: słucha skóra, wysuszone i łzawiące oczy oraz podrażniona śluzówka nosa. Zbyt duża wilgoć powoduje rozwój grzybów i roztoczy.

Dlatego powietrze wewnątrz biur jest zanieczyszczone przez zarodniki pleśni i chorobotwórczych grzybów, bakterie, wirusy oraz alergeny. Wpływa na to coraz częstsze stosowanie izolacji budynków i systemów cyrkulacji powietrza, a także niewydajna wentylacja.

Syndrom Chorego Budynku

Obiekty biurowe coraz częściej dotyka ,,Syndrom Chorego Budynku (SBS – Sick Building Syndrome)’’. Według Światowej Organizacji Zdrowia określenie to odnosi się do budynków, w których ponad 30% użytkowników skarży się na niekorzystny mikroklimat i złe samopoczucie. Objawia się on m.in.: dolegliwościami typowo alergicznymi, podrażnieniem błon śluzowych, bólami i zawrotami głowy, migrenami, rozdrażnieniem, zaburzeniem koncentracji, nienaturalnym zmęczeniem, znacznym spadkiem nastroju i zmianami skórnymi.

Jak poprawić komfort przebywania w biurze?

Mikroklimat wewnątrz miejsca pracy można poprawić:

• zapewniając skuteczną wentylację – napływ świeżego powietrza działa stymulująco na pracę i koncentrację. Pomaga również w utrzymaniu odpowiedniego poziomu wilgotności
• stosując oczyszczacze powietrza – zwłaszcza te, których wpływ na zdrowie jest potwierdzony badaniami (najlepiej sprawdzają się oczyszczacze aktywne)
• optymalizując zużycie klimatyzacji

Korzyści z dobrego mikroklimatu w pomieszczeniu

Poprawa jakości powietrza w biurze wpływa na:

• zmniejszenie absencji i zachorowalności pracowników – odpowiednio oczyszczone powietrze pomaga w zachowaniu zdrowia i samopoczucia
• zahamowanie rotacji kadry – dobre warunki pracy mogą przyczynić się do mniejszej liczby składanych wypowiedzeń, a co za tym idzie oszczędzi pracodawcy kosztownego organizowania zastępstw i szkolenia nowych osób
• zwiększenie wydajności pracowników – jest w stanie przynieść większe finansowe korzyści niż np. ekologiczna oszczędność energii. Jakość powietrza podnosi poziom usług i komfort pracy
• zwiększenie prestiżu firmy – dzięki efektywnej pracy kadry, która wyrabia pozytywną opinię o marce

[1] Zdrowy dom, pod red. B. Gaziński, Poznań 2014.

Czym jest Syndrom Chorego Budynku?

Zjawiska, które mają negatywny wpływ na samopoczucie i zdrowie osób przebywających w pomieszczeniach Światowa Organizacja Zdrowia nazwała „Syndromem Chorego Budynku” (SBS, z ang. Sick Building Syndrome). Niewłaściwa temperatura i wilgotność są głównymi przyczynami, które powodują jego wystąpienie.

Optymalna wilgotność powinna wynosić ok. 55-60%, temperatura ok. 20^oC (komfort cieplny jest kwestią indywidualną). W „chorych budynkach” ich wskaźniki są podwyższone (temperatura ponad 24^oC i wilgotność ponad 75%). Zły mikroklimat sprzyja rozwojowi alergenów, zwłaszcza szkodliwym roztoczom, bakteriom oraz zarodnikom pleśni i grzybów.

W takich budynkach, w powietrzu złej jakości znajdują się m.in. kurz i pył zawierające toksyny, niebezpieczne metale ciężki pochodzące ze spalania tytoniu lub palenia w piecu oraz wywołujące alergię pyłki roślin i groźne dla zdrowia bakterie.

Czynnikami mającymi wpływ na wystąpienie SBS są:

• niesprawna lub niewydajna wentylacja – powoduje to, że nie usuwany jest kurz i zawiesiny, które są środowiskiem życia roztoczy i pleśni
• niewłaściwy system klimatyzacyjny – sprzyja rozwojowi bakterii; zbyt niska lub wysoka temperatura w pomieszczeniu wpływa na pogorszenie samopoczucia oraz zdrowia
• brak odpowiedniej konserwacji systemów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych
• zanieczyszczenia chemiczne dostające się z zewnątrz (np. spaliny, dymy z kominów, odór z kanalizacji)
• zbyt uszczelnione okna, co powoduje zmniejszenie dopływu świeżego powietrza
• zanieczyszczenia wewnątrz budynku emitowane przez materiały budowlane, chemiczne środki czyszczące, urządzenia elektroniczne (zwłaszcza biurowe – drukarki, ksera), wyposażenia (farby malarskie, impregnaty drewna itd.)
• nieutrzymywanie czystości w pomieszczeniu

Najczęstszymi objawami przebywania w „chorym budynku” są:

• bóle i zawroty głowy
• podrażnione  i łzawiące oczy
• uciążliwy i suchy kaszel
• omdlenia i mdłości
• objawy przemęczenia i rozkojarzenia
• podrażnienie błon śluzowych, gardła i nosa
• utrudnione oddychanie i koncentracja
• nadwrażliwość na zapachy

W celu zapobiegania wystąpienia Syndromu Chorego Budynku zaleca się:

• zapewnić wydają wentylację pomieszczenia, co usprawni cyrkulację powietrza i podniesie jego jakość
• system wentylacyjny, klimatyzacyjny i ogrzewania muszą być dobrze zaprojektowane i wykonane. Oprócz tego, że mają spełniać normy i wymogi bezpieczeństwa należy dbać o ich właściwą eksploatację i konserwację
• stawianie budynków ekologicznych, które oprócz korzyści społecznych czyli ochrony zdrowia jego mieszkańców, efektywnie wykorzystują energię, wodę oraz inne zasoby naturalne, a także ograniczają ilości odpadów i zanieczyszczeń
• stosowanie urządzeń posiadających Zieloną Kartę Produktu, która przyczynia się do uzyskania punktów w certyfikacji LEED (przyznawanej budynkom spełniającym ekologiczne normy)
• zneutralizowanie źródeł zanieczyszczenia, którymi są np. drukarki, szkodliwe farby
• systematyczne czyszczenie miejsc gdzie zbiera się kurz i wilgoć.